تحلیل تطبیقی جایگاه انسان در مثنوی مولوی و مکتب اومانیسم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه بیرجند، رساله حاضر به شیوه کتابخانه‌ای و توصیفی - تحلیلی با رویکرد تحلیل محتوا به بررسی و ‏تطبیق مبانی اندیشه این دو جریان فکری، در باب انسان، پرداخته است؛ نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که این دو جریان، هرچند ‏متعلق به دو فرهنگ و دو جغرافیای زیستی و معرفتی مختلف هستند، اما در کنار نکات افتراق، تشابهات فراوانی در باب جایگاه و ‏اندیشه و ابعاد وجودی‎ ‎انسان، آزادی، عقل و خردگرایی، خودباوری، ازخودبیگانگی و انسان آرمانی دارند. ‏
مسأله انسان، همواره از مسائلی است که ذهن و زبان اندیشمندان را به خود معطوف کرده است و تمام مکاتب، در باب آن، تأمل ‏کرده‌اند.‏
‏«مولانا» به‌عنوان یکی از چهره‌های شاخص فرهنگ و عرفان ایرانی- اسلامی، ابعاد مختلف انسان را بررسی کرده است؛ «مکتب ‏اومانیسم» نیز که اساس آن، انسان‌محوری است، با رویکرد فلسفی و اجتماعی به تبیین جایگاه انسان پرداخته است. نگاه مولانا، در ‏این مقوله، عرفانی و خدامحور است و اومانیست‌ها عموماً نگاه اجتماعی و انسان‌محور دارند. تفاوت‌ها که ریشه در ساختار معرفتی، ‏اجتماعی و فرهنگی هر دو جریان دارد، امری طبیعی است و شباهت‌ها ناشی از نگاه اندیشمندانه به انسان و تأثیرپذیری اندیشه‌ها از ‏یکدیگر است و ریشه در طبیعت مشترک انسان دارد. انسان عصر مولانا گرفتار اختلافات مذهبی و عرفانی و جدال‌های فکری و ‏جنگ قدرت است؛ این اختلافات، انسان را از ماهیت اصلی خود دور کرده است. مولانا با هدف بازگشت به خویشتن و بازشناسی ‏خطا‌های شناختی آدمی، با نگاه دینی و عرفانی، مثنوی شریف را می‌نگارد. جریان اومانیستی نیز در اعتراض به انسان بی‌هویت شده ‏در زیر فشار کلیسای کاتولیک، با نگاه غیردینی به انسان رجوع می‌کند.‏
دکتر محمد بهنام‌فر عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند استاد راهنما و دکتر ابراهیم محمدی عضو هیأت ‏علمی گروه زبان و ادبیات فارسی استاد مشاور این رساله بودند.‏